Łaty i kontrłaty – jak je wyliczyć? Kompleksowy przewodnik

odczas budowy lub remontu dachu jednym z kluczowych etapów jest prawidłowe zaplanowanie konstrukcji łat i kontrłat. Te elementy stanowią podstawę pod pokrycie dachowe i wpływają na jego trwałość, estetykę oraz funkcjonalność. Właściwe wyliczenie ilości oraz rozmieszczenia łat i kontrłat to klucz do solidnego dachu. W tym artykule dowiesz się, czym są łaty i kontrłaty, jakie pełnią funkcje, oraz jak je prawidłowo wyliczyć, krok po kroku.

Czym są łaty i kontrłaty?

Łaty

Łaty to poziome drewniane elementy montowane prostopadle do krokwi. Ich zadaniem jest:

• Utrzymanie pokrycia dachowego, takiego jak dachówki, blachodachówka czy gonty.
• Umożliwienie właściwego rozłożenia ciężaru pokrycia na konstrukcji dachu.
• Zapewnienie wentylacji przestrzeni dachowej, dzięki odpowiedniemu rozmieszczeniu.

Kontrłaty

Kontrłaty to listwy drewniane montowane pionowo na krokwiach. Ich główne funkcje to:

• Tworzenie szczeliny wentylacyjnej między pokryciem a izolacją termiczną.
• Stabilizacja membrany dachowej lub folii wiatroizolacyjnej.
• Poprawa wytrzymałości konstrukcji dachowej.

Wyliczenia łat i kontrłat – krok po kroku

Krok	Opis
1. Pomiar dachu	Zmierz długość krokwi, szerokość dachu i określ rodzaj pokrycia, aby dopasować rozstaw łat.
2. Określenie rozstawu łat	Dostosuj rozstaw do wymagań pokrycia dachowego (np. 32–39 cm dla dachówek, 30–40 cm dla blachy).
3. Liczba łat	Oblicz, dzieląc długość krokwi przez rozstaw łat i dodając 1 do wyniku.
4. Liczba kontrłat	Liczba kontrłat równa liczbie krokwi.
5. Długość łat i kontrłat	Długość łat = liczba łat × szerokość dachu. Długość kontrłat = liczba krokwi × długość krokwi.
6. Zapas materiałów	Dodaj około 10% do wyliczeń, aby uwzględnić docinanie i ewentualne błędy.

Dlaczego ważne jest dokładne wyliczenie łat i kontrłat?

Prawidłowe wyliczenie ilości oraz rozmieszczenia łat i kontrłat jest kluczowe dla:

• Zapewnienia stabilności pokrycia dachowego.
• Uniknięcia przeciążenia konstrukcji.
• Ograniczenia strat materiałów i kosztów budowy.
• Zagwarantowania odpowiedniej wentylacji i odprowadzania wilgoci z dachu.

Jak wyliczyć łaty i kontrłaty?

Krok 1: Pomiar dachu

Pierwszym krokiem jest dokładny pomiar dachu. Musisz znać:

• Długość krokwi: Odległość od kalenicy do okapu.
• Szerokość dachu: Odległość między krokwiami.
• Rodzaj pokrycia: Wymagania dotyczące rozstawu łat zależą od materiału pokrycia (np. dachówki czy blachy).

Krok 2: Określenie rozstawu kontrłat

Rozstaw kontrłat jest prosty do ustalenia, ponieważ są one montowane na każdej krokwi. Liczba kontrłat zależy więc od liczby krokwi.

• Przykład: Jeśli dach ma 12 krokwi, potrzebujesz 12 kontrłat o długości odpowiadającej długości krokwi.

Krok 3: Wyliczenie rozstawu łat

Rozstaw łat zależy od rodzaju pokrycia dachowego:

• Dachówki ceramiczne i cementowe: Rozstaw łat wynosi zazwyczaj od 32 do 39 cm. Informacje te można znaleźć w dokumentacji producenta dachówek.
• Blachodachówka: Rozstaw łat zależy od długości fali blachy – najczęściej wynosi od 30 do 40 cm.
• Gonty bitumiczne: Łaty mogą być ułożone bliżej siebie, zależnie od wymagań.

Aby wyliczyć liczbę łat:

1. Podziel długość krokwi (np. 6 m) przez rozstaw łat (np. 0,35 m).
2. Wynik to liczba odstępów między łatami – dodaj 1, aby uzyskać całkowitą liczbę łat.

Krok 4: Obliczenie długości łat i kontrłat

• Długość łat: Pomnóż liczbę łat przez szerokość dachu.
• Długość kontrłat: Liczba krokwi × długość każdej krokwi.

Krok 5: Uwzględnienie zapasu

Dodaj około 10% zapasu materiałów na docinanie i ewentualne błędy.

Przykład wyliczenia

Dane:

• Długość krokwi: 6 m.
• Szerokość dachu: 8 m.
• Rozstaw łat: 35 cm.
• Liczba krokwi: 10.

Wyliczenia:

1. Liczba łat:
   • Długość krokwi (6 m) ÷ Rozstaw łat (0,35 m) = 17,14 (zaokrąglamy do 17).
   • Dodajemy 1: 17 + 1 = 18 łat na długość krokwi.
2. Długość łat:
   • Liczba łat (18) × szerokość dachu (8 m) = 144 mb.
3. Liczba kontrłat:
   • Liczba krokwi (10) = 10 kontrłat.
4. Długość kontrłat:
   • Liczba kontrłat (10) × długość krokwi (6 m) = 60 mb.

Jakie drewno wybrać na łaty i kontrłaty?

Wymagania dotyczące drewna:

• Gatunek: Najczęściej stosuje się drewno sosnowe lub świerkowe ze względu na trwałość i łatwość obróbki.
• Wilgotność: Drewno powinno być dobrze wysuszone (wilgotność do 18%), aby zapobiec wypaczaniu.
• Impregnacja: Drewno należy zaimpregnować, aby było odporne na wilgoć, grzyby i szkodniki.

Wymiary łat i kontrłat:

• Łaty: Najczęściej 4×5 cm lub 3×5 cm, w zależności od rodzaju pokrycia dachowego.
• Kontrłaty: Standardowo 2,5×5 cm.

Częste błędy przy wyliczaniu i montażu

1. Nieprawidłowy rozstaw łat: Zbyt duży lub zbyt mały rozstaw może prowadzić do niewłaściwego osadzenia pokrycia dachowego.
2. Pominięcie zapasu materiałów: Brak zapasu może opóźnić prace budowlane.
3. Użycie niezaimpregnowanego drewna: Naraża konstrukcję na szybkie zniszczenie.
4. Niedokładne pomiary: Nawet drobne błędy w pomiarach mogą wpłynąć na jakość konstrukcji.

Podsumowanie

Wyliczenie łat i kontrłat to kluczowy etap w budowie dachu, który wymaga precyzji i uwzględnienia wielu czynników, takich jak długość krokwi, rodzaj pokrycia dachowego i wymiary drewna. Dzięki właściwym wyliczeniom i odpowiedniemu montażowi możesz zapewnić solidność, trwałość i estetykę swojego dachu. Pamiętaj, aby stosować dobrej jakości materiały i uwzględniać zapas, co pozwoli uniknąć problemów podczas realizacji projektu. Jeśli masz wątpliwości, skonsultuj się z fachowcem, który pomoże w optymalnym zaplanowaniu prac.